Not: Bir saat Koçlük ve Mentorluk ücret 300-500 TL dir.

            Koçluk ve Mentorluk Nedir? Ne Değildir?

       Mentor kelimesi yeni bir kavram gibi görünse de kökeni 3500 yıl öncesine dayanmaktadır ve mitolojiden gelmektedir. Yunanlı Homeros’un Odysseia destanına göre İthaca Kralı Ulysses, Truva Savaşı’ na gitmeden önce oğlu Telemachus’u en yakın arkadaşı ve sadık dostu Mentora emanet eder. İthaka kralı Odysseus, Truva savaşına giderken oğlu Telemakhos’un eğitmenliğini “ona bildiğin herşeyi öğret” diyerek Mentor’a verir. Mentor, verdiği eğitim esnasında Telemakhos’a ne yapması gerektiğini hiç bir zaman söylemez fakat bilmesi gereken herşeyi öğreterek ona yol gösterici bir kılavuz olur. Mentorun görevi kralın yokluğunda oğlunu yetiştirip, eğitmektir. Kral savaştan ancak yirmi yıl sonra dönebilmiş ve Mentor onun yokluğunda Telemachus’un özel eğitmeni ve akıl hocası haline gelmiştir. Orta Çağ’da ise mentorluğu “öğretmen – öğrenci” ilişkisi içerisinde, öğrencinin mentorun deneyimlerinden faydalandığı ve kendisini geliştirdiği, çalışmak istediği konuda cesaret aldığı şeklinde yorumlayabiliriz.

             Mentor Ne Demek?

Kurumların veya kişilerin herhangi bir konu hakkında karar alırken, kişisel deneyimlerini aktaran, iş birliği yapan, yol gösteren ve kaynakların doğru kullanılmasını sağlayan, sürecin verimli bir şekilde ilerlemesini sağlayan kişiye mentor denir. Ya da mentoru, kurumda farklı görevlerde çalışıp, tecrübe kazanmış ve elde ettiği deneyimi astlarına aktararak şirket politikası, hedefleri, çalışma stratejileri ve kariyerleri hakkında yönlendirme ve tavsiyelerde bulunan kişi olarak da açıklayabiliriz.

          Mentor nedir kısaca tanımlayacak olursak; kişiyi geliştirme, yol gösterme, hedefleri doğrultusunda kişiye rehberlik etme şeklinde açıklayabiliriz.
           Mentorluk, belirli bir deneyim, bilgi birikimi, beceri veya uzmanlığa sahip bir kişinin, bir başkasının kişisel ya da mesleki anlamda gelişimini ele alınan konularla bağlantılı tavsiyeler vererek, yol göstererek ve bilgilendirerek katkıda bulunması, diğer deyişle akıl hocalığı yapmasıdır

         Mentor, daha deneyimli ve daha bilgili bir kişinin daha az deneyimli olan kişiye yaptığı bir nevi rehberliktir. Mentee (menti) ne demek kısaca bahsedelim. Yeni girdiği sektörde bilgi sahibi olmak isteyen, yeni aldığı bir kararın olası sonuçlarını danışmak isteyen ve bunun için bir mentore başvuran kişiye mentee yani menti denir. Mentor ne yapar sorusunun yanıtı ile devam edelim. Mentor aslında mentee’lerin kendilerini keşfetmesini sağlar. Onlara tavsiyeler verirken bilgi ve deneyimlerini paylaşır. Bunu yaparken baskı ya da dikte yapmaz sadece tavsiyeler vererek aslında onların kendilerini keşfetmelerini sağlar. İş hayatında mentorler sıkça vardır. İşe yeni başlayanlara ya da yeni bir sorumluluk üstlenenlere tavsiyeler verir ve kendi bilgi, birikimlerini aktarır. İş hayatında mentor aynı zamanda kişinin karşılaşması muhtemel durumlarda kriz yönetimini nasıl yapacağı konusunda da deneyimlerini aktarabilir.

            Mentor nasıl olunur? İyi bir mentor nasıl davranır?

Mentor mu mentör mü sorusunun yanıtını da satır aralarımıza serpelim. Aslında mentor olarak da kullanılıyor mentör olarak da. Mentor kelimesi dilimize Fransızcadan geliyor. Türk Dil Kurumu’na göre mentor kelimesinin karşılığı “yönder”. Ancak dilimizde mentor, mentör olarak da kullanılabiliyor. Başlığımızda sorduğumuz sorunun yanıtı ile devam edelim şimdi. İyi bir mentor olmak için dikkat edilmesi gereken bazı noktalar var. Bunlardan birkaçını aşağıda maddeler halinde verelim…

• Her bir deneyim eşsizdir, benzersizdir. Bu nedenle bir önceki mentorluk deneyiminiz ile şimdikini kıyaslamayın.
• Mentee’nizden beklentilerinizi sürecin henüz en başında belirleyin. Bu beklentilerinizi gerçekleştirmek için atacağınız adımları listeleyin. İyi bir planlama her zaman sizi bir adım öteye taşır.
• Mentee’niz ile birebir iletişimde olun. Bu şu demek, mentee’nizi iyice tanıyın. Birbirinizi tanımanın en iyi yolu aktif bir dinleyici olmanızdır. İyi bir dinleyici olursanız karşınızdakinin istek ve beklentilerini daha iyi anlayabilirsiniz.
• Tavsiye vermenden önce aceleci davranmayın. Önce karşınızdakini iyice dinleyin ve öyle karar verin. Tavsiyenizi alelacele vermek karşı tarafta baskı da yaratabilir. Bu nedenle sakin, paniksiz ve doğru zamanlama ile önerilerinizi verin.
• Duygusal zekânın mentor olma yolunda çok etkili olduğunu unutmayın. Her bir mentee farklı karakterde ve ruhtadır. En iyi mentor doğru soruları sorabilen, beden dilini iyi okuyabilen ve açık fikirli olandır. Bu nedenle karşı tarafı iyice “okumanız” gerekir.
• Şunu unutmamak gerekir ki deneyimlerimizin çoğu, hatalarımızın bir bedeli olabilir. Geçmişte yaptığımız hatalar bizi tecrübe kazanmaya neden olmuş olabilir. Bu da başarımıza vesile olabilir. Hatalarınızı paylaşmaktan çekinmeyin. Her insan hata yapabilir ve bu hatalar ciddi başarılara da vesile olabilir.
• Başarılarını daima kutlayın. Ufak bir başarı da olsa özellikle mentoru tarafından beğenilmek ve takdir edilmek, mentee’yi daha iyi bir çıtaya çıkaracaktır. Bu nedenle başarılarını daima alkışlayın.
• Sokratik metodu hiç duydunuz mu? Sokratik metot, karşınızdaki kişiye soru sorarak varmak istediğiniz noktaya ulaşmanızı sağlamaktır. Bazen kurduğumuz cümleler karşı tarafta farklı bir etki yaratabilir örneğin baskı gibi. Ancak sokratik yöntem ile sorunu kolayca çözümleyebilir ve mentee’nizi strese sokmamış olursunuz. Bir örnekle açıklayalım. Ortada bir fikir var ve aslında bu size göre iyi bir fikir değil. Bunu mentee’nize sorarak onu daha iyiye yönlendirebilirsiniz. Örneğin “sence bu iyi bir fikir mi?” diyebilirsiniz. “Bu kesinlikle iyi bir fikir değil” demeniz iyi bir etki yaratmayacak ve mentee’nizin şevkini kıracaktır. Sorduğunuz sorularla doğru olanı kendisinin bulmasını sağlayabilirsiniz.

İlk bakışta, mentorluk ve koçluk benzer görünebilir. Her ikisi de danışanların kişisel ve profesyonel gelişimini desteklemek için vardır ancak bu iki terim birbirinin yerine kullanılamaz. International Mentoring Group (IMG), mentorluğu “Bir kişiden diğerine doğrudan deneyim ve bilgi aktarımı süreci” olarak tanımlar. Mentor, sektörde başarıya ulaşmıştır ve uzmanlığını gönüllü olarak ilgili kişilerle paylaşır. IMG, koçluğu da “belirlenen hedeflere ulaşmanın bir yöntemi” olarak tanımlar. Şirket çalışanı olan ya da olmayan bir koç, danışanların ve müşterilerin kuruluş tarafından tanımlanan belirli, acil hedeflere ulaşmalarına yardımcı olur. Kuruluşlar hem mentorları hem de koçları kullanabilir.

• Koçluk nedir?

Koçlukta, bir insan ya da grubun performansını ve refah seviyesini iyileştirmek için hedefler belirlenerek, değerler ve inançlar keşfedilerek eylem planları oluşturulur. Bu iyileştirme durumuna öğüt vererek değil, kişinin farkındalığı artırılarak ulaşılır ve kendi kendine öğrenmeyi pekiştirmek için sorgulama yoluna gidilir. Koç, danışanın çalışma alanıyla ilgili herhangi bir bilgi, beceri veya deneyim sahibi olması gerekmez. Aksine, buradaki bilmeme durumu bir avantaj olabilir zira bu durum koçu daha tarafsız sorular sormaya teşvik edebilir.

• Mentorluk nedir?

Mentorluk, Homeros'un oğluna öğretmen ve arkadaş olarak bakması için Mentor adlı bir koruyucu atadığı Homeros'un klasik şiiri “The Odyssey” ile antik Yunanistan'da ortaya çıkmıştır. Mentorluk, belirli bir alanda daha az deneyime sahip olan insanlara mentorun kendi deneyimlerini ve tavsiyelerini aktarma işidir diyebiliriz.

• Mentorluk İçin Gerekli Beceriler Nelerdir?
• Başkalarına yardım etme konusunda büyük bir istek
• Mentorluk sağladığınız alan her ne ise bu konuda deneyim, bilgi ve içgörü gerektirir çünkü mentorluk sağlam ve somut tavsiye ve rehberlik içermelidir.
• İlişki kurma becerileri mentorluk için oldukça önemlidir.
• Uzun vadeli adanmışlık önemlidir zira danışanınızla bir mentorluk yolculuğuna başlamak ve gelişmeleri zaman içinde görmek önemlidir.

• Koçluk İçin Gerekli Beceriler Nelerdir?
• Koç ve danışanın karşılıklı anlayış ve saygıya sahip olduğu bir eşitler ilişkisi kritik öneme sahiptir.
• Mentorluğa benzer şekilde kaynakları en üst düzeye çıkarma ve ilham verme yeteneği.
• Danışanların güçlü yönleri fark etme ve onlara bunu ilerletmeleri için meydan okuma yeteneği.
• Hem koçluk yapılan kişiyle hem de organizasyonel çevre düzeyinde farkındalık ve sorumluluk artırma yeteneği.
• Kişilerarası beceriler arasında doğru dengeyi bulma ve tartışmaları eyleme dönüştürmek için pratik beceriler.

• Koçluk nasıl yapılır?

Doğru koçu bulmak, koçluk programının başarısı için çok önemlidir. Danışan ile koç arasında, iyi bir eşleşme ve güçlü bir ilişki geliştirme potansiyeline sahip olmalarını sağlayan bir toplantı yapılır ve bu toplantı koçluk seanslarının dışında yer alır. İyi bir koç, danışanıyla sağlam bir ilişki kuracak ve ilişkinin başarısını devam ettirmek için çeşitli önlemler alacaktır.

Bir koçun verilen koçluk danışmanlığına olan bağlılığı, programın başarısı açısından çok önemlidir. Koçlar, yüz yüze veya telefonla düzenli bir toplantı programı oluşturacak ve danışanlarını programdan sorumlu tutacaklardır.

Gizlilik, etkili bir koçluk ilişkisinin önemli bir parçasıdır. Bir danışan, koçuna karşı açık ve dürüst olabileceğini ve koçluk ilişkisi içinde paylaşılan hiçbir bilginin bunun dışında paylaşılmayacağını hissetmelidir. Rapor verirken koçlarının organizasyonlarına herhangi bir hassas bilgi sağlamadığına güvenmek, danışanın koçuyla açık ve dürüst bir şekilde konuşmasına imkan verir.

Başarılı bir koç, dürüst ve yapıcı geri bildirim sağlayarak koçluk ilişkisinin verimli olmasını sağlar. Koçluk ilişkisinin bütünlüğü, danışanın koçundan aldığı geri bildirim ve tavsiyelerin gerçek ve doğru bir yerden geldiğine güvenmesine bağlıdır. İyi bir koç, danışana verdiği geribildirimi dikkatlice değerlendirecek ve danışanın geri bildirime dayalı değişiklikleri hayata geçirmesine yardımcı olacaktır.

• Mentorluğun faydaları

Mentorluk ilişkileri resmi veya gayri resmi olarak oluşturulabilir ve mentorluk genellikle ücretsiz bir çalışmadır. Koçluktan farklı olarak, mentorlukta mentor ve danışandan daha az açık taahhüt beklentisi vardır ve toplantılar, koçluk toplantılarından daha az sıklıktadır. Mentorluk daha az spesifik ve ölçülebilir sonuçlar üretebilirken, danışanın genel gelişiminde değerli bir deneyim yaratabilir. Danışanın ilgilendiği sektör içinde ilerleme fırsatları hakkında tavsiye aradığı durumlarda işe yarayabilir.